اگر بخواهیم انواع مداحی را به صورت کلی در نظر بگیریم، میتوانیم آن را به دو دسته مجزا در نظر بگیریم. معمولا دو نوع مداحی وجود دارد.
مداحی برای اهل بیت سلام الله
دسته اول انواع مداحی، میتوان به مداحی برای جلسات اهل بیت سلام الله علیها که مضمون آن مشخص بوده است. در مورد عزاداری و بیان سیره ی اهل بیت، سبک زندگی آل الله، دعوت به سمت خدا، اجرای احکام الهی و هر چیز دیگری که هدف ائمه معصومین ما بوده است. از جمله مصائب اهل بیت و گریه بر حضرت سید الشهدا آقا اباعبدالله الحسین علیه السلام و موارد دیگر.
مداحی برای مراسم ختم و ترحیم
و اما دسته دیگر، مداحی برای مراسم ختم و آیین های اجرای مراسم ترحیم میباشد. مضمون آن در ابتدا به این گونه بوده است که مداح ختم خوان شروع کارش بر پایه پندیات، تلنگر های معنوی، به یاد مرگ بودن، آگاه سازی و هشیار سازی ما انسان ها نسبت به مرگ ( همان چیزی که پیامبران و اهل بیت و قرآن از سبک زندگی ما انسان ها توقع دارند )، ایجاد حس و فکر و تغییر در اعمال و رفتار، یادآوری در ادای دین و حق و حقوق مردم و رفع حق الناس هایی که بر گردن یکا یک ما انسان ها است و خیلی موارد دیگر در این رابطه، و زبان حال خواندن از خوده متوفی نسبت به خانواده آن مرحوم مثل همسر مرحوم یا مرحومه، فرزندان یا برادر و یا خواهران عزیز از دست رفته میباشد.
اما در آخر تمام مراسم خاکسپاری مداح ختم خوان از مصیبت اهل بیت خوانده و سعی بر این میکند که ( با این حال که میتوان گفت قیاس ما انسان های زمینی با فرستادگان الهی و حتی امامزادگان جایز نبوده و کار کاملا اشتباهی بوده است و احساس ما نسبت به این کار این است که شخص انجام دهنده این کار مرتکب گناه شده باید از کرده خوت پشیمان بوده و توبه کند و منظور مورد اشاره ما در این مطلب قیاس نمیباشد ) ارتباطی از نظیر سن فرد متوفی، زن یا مرد بودن او، پیر یا جوان بودن او و… با مصبت یکی از اهل بیت علیم السلام پیدا کرده و به اصطلاح با زدن گریز، در آن مجلس روضه ائمه ما و یا چهارده معصوم سلام الله علیها را میخواند.
فرق بین مداح ختم و ترحیم با مداح هیئت
سبک و سیاق خواندن یک مداح بهشت زهرا با مداح معمولی و هیئتی فرق و تفاوت ها دارد، از همین رو در دسته بندی مداحان میگویند مثلا فلان مداح ختم خوان است یا فلان مداح هیئتی خوان و یا روضه خوان است. مداح ختم در مراسم ختم باید در آن زمانی که در اختیارش قرار داده شده، درس هایی هم بدهد که در ابتدای همین مطلب جزئیات آن مفصل بیان گردید. از جمله کارهای مداح ختم، ارتباط کلامی با مدعوین راجع به مسائل دنیوی و آخرت به صورت گفتاری و یا به در قالب شعر میباشد که این انتخاب بر اساس زمان یا مکان صورت میگیرد.
